ในรอบทศวรรษที่ผ่านมา วงการมะเร็งวิทยาได้เผชิญกับการเปลี่ยนแปลงครั้งใหญ่ที่สุด นั่นคือการนำ ภูมิคุ้มกันบำบัด (Immunotherapy) เข้ามาใช้รักษามะเร็ง ซึ่งไม่เพียงแต่เพิ่มอัตราการรอดชีวิตของผู้ป่วยหลายชนิด แต่ยังลดผลข้างเคียงเมื่อเทียบกับวิธีการรักษาแบบเดิม เช่น เคมีบำบัดหรือการฉายแสง ความพิเศษของภูมิคุ้มกันบำบัดอยู่ที่การใช้ พลังของระบบภูมิคุ้มกันของผู้ป่วยเอง ให้สามารถจดจำและทำลายเซลล์มะเร็งอย่างตรงจุด

　　โดยทั่วไป ระบบภูมิคุ้มกันจะตอบสนองต่อสิ่งแปลกปลอม เช่น แบคทีเรียหรือเซลล์มะเร็ง แต่เซลล์มะเร็งสามารถใช้กลไกป้องกันตัวเอง ทำให้ภูมิคุ้มกันถูก "เบรก" และไม่โจมตีเซลล์มะเร็ง การค้นพบโปรตีนสำคัญอย่าง PD-1 และ PD-L1 ชี้ให้เห็นว่าเซลล์มะเร็งสามารถปิดสวิตช์การทำงานของ T-cell ได้ วิธีแก้คือการใช้ Immune Checkpoint Inhibitors ซึ่งเป็นยาที่เข้าไปขัดขวางการปิดสวิตช์นี้ ส่งผลให้ T-cell กลับมาทำงานเต็มประสิทธิภาพและกำจัดเซลล์มะเร็งได้

　　กลไกพื้นฐานของภูมิคุ้มกันบำบัด

　　โดยทั่วไป ระบบภูมิคุ้มกันจะตอบสนองต่อสิ่งแปลกปลอม เช่น แบคทีเรียหรือเซลล์มะเร็ง แต่เซลล์มะเร็งสามารถใช้กลไกป้องกันตัวเอง ทำให้ T-cell ถูก “เบรก” และไม่โจมตีเซลล์มะเร็ง การค้นพบ โปรตีนสำคัญ PD-1 และ PD-L1 ชี้ให้เห็นว่าเซลล์มะเร็งสามารถปิดสวิตช์การทำงานของ T-cell ได้ วิธีแก้คือการใช้ Immune Checkpoint Inhibitors ซึ่งเป็นยาที่เข้าไปขัดขวางการปิดสวิตช์นี้ ส่งผลให้ T-cell กลับมาทำงานเต็มประสิทธิภาพและกำจัดเซลล์มะเร็งได้

　　PD-1： ตัวรับบน T-cell

　　PD-1 (Programmed Death Protein 1) เป็นโปรตีนที่อยู่บนผิวของ T-cell ทำหน้าที่เป็นตัวรับ (receptor) ที่ควบคุมการทำงานของเซลล์ภูมิคุ้มกันเพื่อป้องกันไม่ให้เกิดอักเสบเกินจำเป็นหรือโรคภูมิคุ้มกันอัตโนมัติ

　　1.   กลไกการทำงาน： เมื่อ PD-1 ถูกจับกับ PD-L1 หรือ PD-L2 บนเซลล์อื่น ๆ (รวมถึงเซลล์มะเร็ง) สัญญาณนี้จะส่งไปภายใน T-cell ทำให้ T-cell ชะลอหรือหยุดการทำงาน ไม่สามารถโจมตีเซลล์เป้าหมายได้

　　2.   ความสำคัญในมะเร็ง： เซลล์มะเร็งหลายชนิดสามารถหลั่ง PD-L1 มาจับ PD-1 บน T-cell ทำให้ T-cell “หลับ” และเซลล์มะเร็งหลบเลี่ยงการทำลาย

　　3.   ยาที่ใช้： Pembrolizumab และ Nivolumab เป็นตัวยาที่จับ PD-1 โดยตรง ป้องกันไม่ให้ PD-L1 มาปิดเบรก T-cell ส่งผลให้ T-cell กลับมาทำลายเซลล์มะเร็งได้เต็มที่

　　PD-L1： ตัวส่งสัญญาณจากเซลล์มะเร็ง

　　PD-L1 (Programmed Death-Ligand 1) เป็นโปรตีนที่อยู่บนผิวของ เซลล์มะเร็งและเซลล์อื่นในเนื้อเยื่อ ทำหน้าที่เป็นตัวส่งสัญญาณเพื่อ “ปิด” T-cell

　　1.   กลไกการทำงาน： PD-L1 จับกับ PD-1 บน T-cell ทำให้ T-cell หยุดทำงาน

　　2.   ความสำคัญในมะเร็ง： เซลล์มะเร็งใช้กลไกนี้เป็น “โล่ป้องกัน” ทำให้ภูมิคุ้มกันไม่สามารถโจมตีได้

　　3.   ยาที่ใช้： Atezolizumab และ Durvalumab เป็นตัวยาที่จับ PD-L1 เพื่อป้องกันการจับกับ PD-1 ทำให้ T-cell ทำงานต่อเนื่อง

　　ราคาที่แตกต่างของตัวยา ยาภูมิคุ้มกันบำบัด PD-1/PD-L1

　　การใช้ ยาภูมิคุ้มกันบำบัด (Immune Checkpoint Inhibitors) โดยเฉพาะกลุ่มที่ยับยั้ง PD-1/PD-L1 ก็มีบทบาทสำคัญต่อการรักษามะเร็งแข็ง เช่น มะเร็งปอด มะเร็งตับ และมะเร็งไต อย่างไรก็ตาม ประเด็นสำคัญที่ผู้ป่วยให้ความสนใจคือ ค่าใช้จ่าย

　　1.   ประเทศไทย： ราคาของยากลุ่ม PD-1 อยู่ที่ประมาณ 150，000 – 250，000 บาทต่อเข็ม ซึ่งเป็นอุปสรรคสำคัญต่อผู้ป่วยจำนวนมาก

　　2.   ประเทศจีน： ด้วยศักยภาพการผลิตยาในประเทศ ทำให้สามารถลดต้นทุนลงได้มาก ราคาตกอยู่ที่เพียง 20，000 บาทต่อเข็ม เท่านั้น ถือว่าลดลงกว่า 7–10 เท่าเมื่อเทียบกับไทย

　　การใช้ภูมิคุ้มกันบำบัดกับโรคมะเร็งหลายชนิด

　　ปัจจุบัน FDA อนุมัติการใช้ PD-1/PD-L1 inhibitors ในมะเร็งหลายชนิด ได้แก่

　　1.   มะเร็งปอด NSCLC： PD-1， PD-L1

　　2.   มะเร็งผิวหนัง (Melanoma)： PD-1

　　3.   มะเร็งเต้านมบางชนิด： PD-1， PD-L1

　　4.   มะเร็งกระเพาะปัสสาวะ： PD-L1

　　5.   มะเร็งตับ： PD-1， PD-L1

　　6.   มะเร็งไต： PD-1

　　การเลือกชนิดของยาและกลไกการออกฤทธิ์ขึ้นอยู่กับประเภทของมะเร็ง ระดับการแสดงโปรตีน และผลการทดลองทางคลินิก ผลลัพธ์ที่ได้ชัดเจน เช่น ในผู้ป่วยมะเร็งปอดระยะลุกลาม อัตราการรอดชีวิต 5 ปี เพิ่มขึ้นจาก 5% เป็นมากกว่า 15–20% ซึ่งถือเป็นการเปลี่ยนแปลงครั้งสำคัญที่ไม่เคยเกิดขึ้นมาก่อน

　　ยากลุ่มนี้ไม่เพียงช่วยเพิ่มอัตราการรอดชีวิตของผู้ป่วย มะเร็งปอดชนิดเซลล์ไม่เล็ก (NSCLC) จากเดิมเพียง 5% เป็น 15–20% ในระยะเวลา 5 ปี แต่ยังถูกนำไปใช้กับมะเร็งอื่น ๆ เช่น มะเร็งผิวหนัง， มะเร็งกระเพาะปัสสาวะ， มะเร็งเต้านม， มะเร็งตับ และมะเร็งไต โดยการเลือกชนิดของยาและกลไกการออกฤทธิ์ (PD-1， PD-L1) จะขึ้นอยู่กับประเภทและลักษณะของมะเร็ง

　　CAR T-cell Therapy： อีกหนึ่งก้าวสำคัญของภูมิคุ้มกันบำบัด

　　นอกจาก Immune Checkpoint Inhibitors แล้ว อีกเทคโนโลยีที่ถูกจับตามองคือ CAR T-cell therapy (Chimeric Antigen Receptor T-cell Therapy)

　　วิธีนี้คือการนำ T-cell ของผู้ป่วยออกมา ดัดแปลงพันธุกรรม ให้แสดงตัวรับพิเศษ (CAR) ที่สามารถจดจำและโจมตีเซลล์มะเร็งได้โดยตรง จากนั้นจึงขยายจำนวนเซลล์และส่งกลับเข้าไปในร่างกายผู้ป่วย กองทัพ T-cell ที่ถูกเสริมพลังนี้สามารถกำจัดเซลล์มะเร็งได้อย่างแม่นยำ

　　1.   จุดเด่น： ได้ผลดีมากโดยเฉพาะกับมะเร็งในระบบโลหิต เช่น มะเร็งเม็ดเลือดขาวและมะเร็งต่อมน้ำเหลือง

　　2.   ในประเทศไทย： เพิ่งเริ่มนำมาใช้ไม่นาน อยู่ในระยะเริ่มต้นของการรักษาผู้ป่วย

　　3.   ในประเทศจีน： มีการใช้วิธีนี้มานานกว่า 6–7 ปีแล้ว และมีผู้ป่วยหลายพันรายที่ได้รับการรักษาด้วยผลลัพธ์ที่น่าพอใจ หลายรายสามารถหายขาดจากโรคได้

　　นี่สะท้อนให้เห็นว่าการบูรณาการเทคโนโลยี CAR T-cell เข้าสู่ระบบการรักษามะเร็ง ไม่เพียงแต่ช่วยให้ผู้ป่วยมีทางเลือกมากขึ้น แต่ยังเป็นโอกาสสำคัญที่ไทยสามารถเรียนรู้และต่อยอดจากประสบการณ์ของจีน

　　การรักษาด้วยภูมิคุ้มกันบำบัดจึงถือเป็น นวัตกรรมที่รวมความปลอดภัยและประสิทธิภาพเข้าด้วยกัน แต่ก็ไม่เหมาะสำหรับผู้ป่วยทุกคน การปรึกษาแพทย์ผู้เชี่ยวชาญเพื่อออกแบบการรักษาแบบเฉพาะบุคคลจึงเป็นสิ่งสำคัญที่สุด เพราะการผสมผสานวิธีการรักษาแบบดั้งเดิมและภูมิคุ้มกันบำบัดให้เหมาะสม จะทำให้ผู้ป่วยมีโอกาสได้รับผลลัพธ์ที่ดีที่สุด ทั้งในด้านอัตราการรอดชีวิตและคุณภาพชีวิต ซึ่งเป็นแนวทางที่โรงพยาบาลมะเร็งฟูด้ายึดถือมาตลอด

　　ปัจจุบัน ภูมิคุ้มกันบำบัดไม่ใช่เพียงความหวังทางทฤษฎีอีกต่อไป แต่ได้กลายเป็น เครื่องมือสำคัญที่เปลี่ยนโฉมหน้าการรักษามะเร็งยุคใหม่ โดยเฉพาะอย่างยิ่งในมะเร็งปอดระยะลุกลาม ซึ่งก่อนหน้านี้ถือเป็นโรคที่มีอัตราการรอดชีวิตต่ำที่สุด การวิจัยและพัฒนายาใหม่อย่างต่อเนื่องทำให้มีความเป็นไปได้มากขึ้นที่ผู้ป่วยหลายรายจะสามารถต่อสู้กับโรคร้ายนี้ได้อย่างยั่งยืน

　　ศึกษาข้อมูลเพิ่มเติมด้านล่างนี้

　　มาทำความรู้จักกับนวัตกรรมใหม่ "การรักษาด้วยภูมิคุ้มกัน ยายับยั้ง PD-1 / PD-L1"

　　https：//www.youtube.com/watch？v=yiwajoFoQBU&t=3s

　　ปรึกษาโรคมะเร็ง

　　หากคุณต้องการทราบว่าผู้ป่วยเหมาะสำหรับการรักษาแบบบาดแผลเล็กหรือไม่ (การรักษาด้วยความเย็น  การรักษาด้วยมีดนาโน  การรักษาเฉพาะจุดแบบอุดตันเส้นเลือด ฯลฯ) และค่าใช้จ่ายในการรักษา  กรุณากรอกข้อมูลผู้ป่วย เพื่อรับคำแนะนำจากทีมแพทย์มะเร็งผู้เชี่ยวชาญของเรา

รับคำแนะนำจากแพทย์